Bu çalışma, Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisinde ki bireysel gereksinim olarak belirtilen kavramlarını; yazılım şirketinde çalışan gruplar üzerinde etkisini incelemek amacıyla oluşturulmuştur. O zamana kadar, grup ihtiyaçları üzerinde yapılan çalışmalar, sınıflandırmalar ve yapılar Sarma ve Hoek tarafından yetersiz görüldü; çünkü bir takımın fonksiyonel olabilmesi için yani bir işi en iyi şekilde yapabilmesi için bir kılavuza ihtiyacı vardı. Bu ihtiyaçta muhakkak Maslow’un çalışmasıyla bağdaştırılmalıydı.
Maslow’a göre insan doyurulmamış güdülerle motive olur ve O an insanın ihtiyaç duyduğu her ne ise kesinlikle giderilmelidir. Çünkü Maslow en temeldeki ihtiyaç giderilmeden bir diğerine geçilemeyeceğini savunur. Kendisinin 1987’de yayınlanan Motivation and Personality kitabına göre, “deficiency needs” (eksiklik ihtiyaçları) olarak tanımladığı fizyolojik, güvenlik, sevgi, saygı basamakları tek tek aşıldığı takdirde; insan, temel amacı olan kendini gerçekleştirme kavramına ulaşılır. Kendini gerçekleştiren insan, en yüksekte yer alan ve ulaşılması diğer insanlara göre bir hayli zor olan ihtiyacını bile gidermiş, varlığı ve varoluşu kendi içinde eritmiştir. Ama yine de bu son basamak değildir, çünkü kendini gerçekleştirme devam eden bir süreçtir.
Bu makalede, Maslow’un çalışması eksiklik ihtiyacı ve gelişim ihtiyacı bağlamında ele alındı. Bütün ihtiyaç basamakları aynı adlandırıldı; sadece “sevgi gereksinimi” ait olma gereksinimi ile; “fizyolojik ihtiyaçlar” da temel ihtiyaçlar olarak değiştirildi. Eksiklikler tamamlandığında, takım gelişime yönelmeli hipoteziyle yola çıkıldı.
Fizyolojik ihtiyaçlar, organizmanın yaşamını sürdürmesi için gerekli ihtiyaçlar olup; nefes almak, su, yemek, tuvalet ihtiyacı, uyku, cinsellik gibi ihtiyaçlar fizyolojik ihtiyaçlara örnektir. Buradaki temel ihtiyaçlar; yazılım geliştirme takımının temel hesaplama teknolojilerini kullanabilir olması ve elle yapılan kodlama türlerini derleyebilmesi olarak sınıflandırıldı. Takım elemanlarının birbiriyle iletişime geçebiliyor olması da bu ihtiyacı giderirken en gerekli durumlardan bir tanesi olduğu düşünülerek komünikasyon da temel ihtiyaçlar listesine eklendi.
Güvenlik ihtiyacı; korkudan, kaostan , anksiyeteden korunmak; özgürlüğünden endişe etmemek gibi örneklerle açıklanabilir. Buradaki güvenlik ihtiyaçlarında; takımın korsan donanıma, sistem hatalarına ve takım elemanının yapabileceği olası yanlışlara karşı hazırlıklı olması ve bunları azaltabilmesi hedef alındı.
Sevgi ihtiyacıyla birey, bir aileye ve arkadaş grubuna ait olmayı arzular. Makaledeki ait olma ihtiyacı; takım elemanlarının sıkı bir bağ içinde (close-knit) olmasına, aralarındaki uyuma ve kendilerinin takım tarafından kabul edildiğine inanmalarına bakıldı. Uyumun çok olmasıyla, olası bir sorunda birbirlerine yönelik yardımın da çok olacağını; böylece işin aksamayacağına inanan Sarma ve Hoek; tüm bunları geliştirmek için piknikler ve küçük geziler düzenlemeyi uygun görüyor. Aynı zamanda internet yoluyla yapılacak tartışma forumları ve elektronik posta listeleri, takıma olan aidiyet duygusunu artırabilir.
Saygı ihtiyacı ise iki ayrı koşula bağlıdır. Birincisi öz-saygının gerçekleşmesi için, herhangi bir görevde yeterliliğe ve uzmanlığa erişilmesi gerekir. İkincisi ise başkalarının bireye göstereceği dikkate bağlıdır; kişi bir başkası tarafından başarısının görülmesini arzular. Saygı ihtiyacında takım elemanı, diğerlerinden saygı bekler ve prestij kazanımak için odaklanır.
Kendini gerçekleştirme aşamasında ise birey; bilgilidir, rahattır, huzurludur. Kendini gerçekleştirmeyi takım bağlamında ele alırsak, takımın üzerinde çalışacağı projede olası karşılaşılabilecek zorluklara direnme ve bu zorlukları aşabilecek güce sahip olmaları gerekir(power for negotiation).
Sonuç olarak; Maslow dolaylamalı da olsa işyerleri için çok önemli bir kavramın doğmasına yardımcı olmuştur: “Kendini gerçekleştirme devam eden bir süreçtir”. Aynı zamanda başarı ve para kazanmak da devam eden bir süreçtir. Bu çalışmayla, ihtiyaçlar teorisinin organizasyonel ortamda ne kadar yön gösteren bir bakış açısına sahip olduğunu gördük.
Makaleyi İngilizceden tercüme eden ve özetleyen: Berra Baş
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder