Burrhus Frederic Skinner, Pennsylvania’nın Susuquehanna kasabasında doğdu. Hamilton kolejinden mezun oldu, o dönemde yazı yazmaya başladı fakat yazı yazmak onun için tam bir hayalkırıklığı oldu hatta kendi de o dönemlerinden ‘karanlık yıl’ olarak söz etmektedir. Skinner bu dönemde Watson ve Jacques Loeb’in kitaplarını okumaya ve davranışçılık kuramından etkilenmeye başladı, bu sırada 1928’de Harvard üniversitesine kabul edildi. Skinner davranışçılık kuramını kabul ettiğini yazısında şöyle ifade etmektedir; ‘davranışçılık benden yardım istedi çünkü insan davranışının en iyi birikimi bizim problemlerimizi çözmemize yardımcı olacağına ben ve Watson çok inandık’ diyerek çalışmalarına başlamıştır.
Skinner’ın yaratıcı ve etkileyici fikirleri vardı ve bu fikirlerin kaynağını Pavlov, Torndike ve Watson oluşturuyordu. Skinner onların bu fikirlerini düşüncelerini genelde pratik, uygulamalı ve teknik yönleriyle ifade ederek daha yeni bir seviyeye taşıdı.
Skinner’ın ilk kitaplarından biri 1938’de yazdığı ‘The behavior of organisms’dir. Bu kitapta psikolojinin bütün organizmalar için olduğunu ve tek hücreli canlıdan insana kadar canlıları etkilediğini savunur. Skinner sinir sistemine, zihine, id-ego-süperego gibi içsel aşamalara odaklanmak yerine yaşayan zarar görmemiş canlılara odaklanmıştır. Skinner; davranış organizmayı tarif eden gözle görülür bir kısmıdır, davranışları kontrol ve tahmin etmenin çok zor olduğunu ki eğer bunu başarabilirsek evreni kontrol edebileceğimizi söyler. Organizmayı etkileyen tüm uyarıcılar bütün çevreyi tanımlar. Skinner’a göre ‘Skinner kutusu’ dediği kutu hayvanın bütün çevresini temsil eder ve herşey deneyi yapan kişinin kontolü altındadır. Skinner, beyaz farelerin bütün canlıları temsil ettiğini söyleyerek deneylerini beyaz farelerle yapmıştır. Bu fareler ve kutu bizim data toplamamıza ve topladığımız data sayesinde teorik görüş üretmemize yardımcı olur.
O insan oğluna dair düşüncelerini 1953’de yazdığı ve altı bölümden oluşan ‘Science and Human Behavior’ adlı kitabında anlatmıştır. Kitabın bölümleri; insan davranışlarının olasılığı, davranışın analizi, bütünüyle birey, gruptaki insan davranışları, birimlerin kontrolü, insan davranışlarının kontrolü dür. Bu kitabın öncesinde 1948’de yazdığı ‘Walden Two’ vardır daha sonra 1957’ de ‘Verbal Behavior’ , 1971’de ‘Beyond Freedom and Dignity’ ve 1976’da yazdığı ‘About Behaviorism’ adlı kitapları bulunmaktadır.
Skinner sadece deneyci veya ütopist değildir onun düşünceleri pratiğe dökülüp uygulanmış hatta konuşma ve makalelerde de yer almıştır. Skinner, insanın davranışlarının ve prensiplerinin güvercinlerden türediğini söyleyerek güvercinlerle de çalışmayı tercih etmiştir. Örneğin, güvercinlere okumayı öğretmiştir. Şartlanma yoluyla güvercinler ‘peck’ yazılı kartı gördüklerinde kartı gagalamaya başlarken, ‘do not peck’ yazılı kartı gördüklerinde ise gagalamayı bırakmışlardır.
Skinner komplex olan alanlardaki davranışları gözlemleyebilme,temel konseptler arasındaki ilişkiyi görebilme, bulabilme ve duruma çözüm üretmek için teknolojik ekipman inşa edebilme yönünden oldukça başarılıdır bundan dolayı onun yaratıcılığı ile teorik anlamdaki zemini bazı sosyal bilim adamları tarafından kıskanılmış ve eleştirilere maruz kalmıştır. İngiliz dergisi ‘Punch’öğretme makinası ve programlanmış öğrenme hakkında 1 sayfa eleştiri yayımlamıştır. Joseph Wood ‘Walden Two’ hakkında eleştiriler yazmıştır. Noam Chomsky, Skinner’ın Verbal Behavior adlı kitabını çok eleştirmiştir. Skinner’a karşı bunlar gibi birçok eleştiri olmuştur fakat bütün bu eleştiriler bize kişinin ve fikirlerinin önemini göstermektedir.
Smith, L.M. (1994). B.F.SKINNER. 24, 519-32
Makaleyi İngilizce'den tercüme eden ve özetleyen: Büşra KURT
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder