Sufi psikolojisinin üç temel kavramından biri olan kalp, manevi kalp anlamında kullanılmaktadır. Sufi ideali, yumuşak, şefkat dolu bir kalp geliştirmektir. Bir diğeri nefis(benlik), bizi hayvandan aşağı bir hale ya da meleklerden üstün hale de dönüştürebilir. Üçüncü kavram olan ruhun ise yedi boyutu vardır: madeni, nebati, hayvani, insani, ruhi, sırrı ve sırların sırrı. Bunların her birisi yedi bilinç düzeyine sahiptir. Tasavvuftaki bu kalp, nefs ve ruhu anlamak öncelikle geleneksek psikoloji ve sufi psikoloji arasındaki farklara bakmakla mümkün olur.
Geleneksel psikoloji, evrenin tamamen maddi olduğunu ve hiçbir anlam ya da maksadı bulunmadığını, insanoğlunun fiziki beden ve sinir siteminden gelişen bir akıldan ibaret oluğunu varsaymaktadır. İnsan doğasını tanımlarken, temelde insanın sınırlı ve nevrotik eğilimleri olduğuna ya da insanın kalıtsal iyiliği veya pozitif doğamız üzerine odaklanmıştır. En yüksek bilinç düzeyimiz uyanık halimizdir der. Öz-saygı ve güçlü bir ego kimliğinin önemli olduğu, kimlik kaybının ise patolojik olduğunu, kişiliğin bütüncül bir yapıya sahip olduğunu varsayar. Muhakemeyi en yüksek insani kabiliyet, bilgi ve hikmete giden yol olarak görmektedir, bilgilerin mantıksal olarak organize edilmiş nesirlerle aktarılabileceğine inanmaktadır. İmanı, sağlam kanıtları bulunmayan fikirler olarak görürler.
Sufi psikolojine göre ise evren Allah’ın ol emriyle yaratılmıştır. İnsan akıl ve bedenden daha fazlası olup kutsal ruhun beden giyinmiş halidir. İnsan kendi içindeki bu ilahi kıvılcımı keşfetmelidir der. İnsanoğlunun meleklerle hayvanlar arasında bir yerde olduğunu, melekleri geçme ya da hayvanlardan aşağıya düşme potansiyeline sahip olan insanın, olumsuz huyları ve eğilimleriyle yüzleşmesi ve mücadele etmesi gerektiğini ifade eder. Bunun uykudan uyanma hali olduğunu söylerler. Bizimle Allah (c.c) arasında olan ayrı kimlik hissi, bizi hakikatten saptırır ve gerçek ilahi doğamızı öğrenmekten alıkoyar bunun için egomuzu dönüştürmeli ve ayrı kimlik hissimizi yok etmeliyiz der. Tasavvufta insanoğlunun farklı özellikler ve eğilimleri olduğunu bilir. Amacımız bu çeşitli özellikler dengelemek ve manevi gelişimimizi güçlendirmektir. Kişiliğin birleşmesinin bu denge ağlandıktan sonra olacağını vurgular. İki tip idrak olduğunu söyler; alt idrak yani soyut, mantıksal zekâmız, ayrıca manevi hakikatleri anlamamızı sağlayan bir yüksek idrak vardır. Nesri yetersiz görür. Manevi hakikatleri şiirle ifade etmekle beraber öykü ve kıssalardan da yararlanmışlardır. İman içinse; maddi olanın ardındaki hakikate inanmaktır der.
Tasavvuf bütün insanları kapsayan çok kültürlü bir gelenektir. Birçok farklı kültürler içinde çeşitli manevi disiplinler gelişmiştir. Sufi geleneği içinde olan beş yoldan biri kalp yolu, kişi kendini Allaha adar, ve sevmeyi öğrenir. İkinci yol akıl âlimlerin yoludur burada önemli olan öğrendiğini uygulamaktır, cemaat yolunda haftalık zikirler çekilir ve birbirlerini teşvik ederler, hizmet yolu cemaat yoluyla ilişkilidir burada önemli olan ne yaptığın değil hangi niyetle yaptığındır. Son yol ise zikir yoludur ve sufiler her insanın içinde bulunan ilahi kıvılcımın bu yolla ortaya çıkacağını söyler.
Kitap Adı: Sufi Psikolojisinde gelişim, dende ve uyum Kalp, Nefs veRuh
Yazarın Adı: Prof. Dr. Robert Frager
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder