Wundt, modern deneysel ve bilimsel psikoloji disiplininin resmi kurucusu olarak bilinmektedir. Wundt psikolojisi, doğa bilimlerinin deneysel metotlarını kullanmış ve bu bilimsel metotları psikolojiye uyarlamıştır. Her ne kadar psikoloji laboratuarını kurup, çalışmalarını deneysel olarak sürdürdüyse de; tüm çalışmaları bununla sınırlı kalmamıştır. Wundt, deneysel psikoloji ve kültürel psikolojiyi (Völkerpsychologie) birbirinden ayırmıştır.
Bilişselliğin, duygunun ve davranışın sosyal formlarını korumuş, sosyal psikolojinin konusunu meydana getirmiştir ve 10 ciltlik Völkerpsychologie kitabıyla bu olguyu açıklamıştır. Kültürel psikoloji; dilde, sanatta, efsanelerde, gelenek ve göreneklerde, kanunlarda ve ahlakta kendisini gösteren üst düzey zihinsel ve psikolojik süreçlerin incelenmesini konu edinir. Kültürel psikoloji, yaşam deneyimlerinden çıkan betimleyici gözlemlere dayanmaktadır. Wundt, psikolojinin amacının, basit ve karmaşık psikolojik olguların her ikisini de anlamak olduğunu söylemiştir. Bu iki alan birbirini tamamlayıcı olarak gerekmektedir. Wundt’a göre, daha basit zihinsel işlevler laboratuar çalışmalarıyla incelenebilir. Bu alanlar; duyum ve algı, dikkat, duygu, tepki ve çağrışım vb. Wundt bu işlevsel süreçleri incelemek adına ‘içe bakış’ (introspection) yöntemini kullanmıştır. Bu metotta, deneysel yeterlilik sağlamak için bazı kurallar bildirmiştir; gözlemciler sürecin başlayacağı uygun anı belirleyebilmek zorundadır, gözlemciler hazır ol durumunda olmalıdır, gözlemin tekrarı mümkün olmalıdır ve deneysel koşullar değişikliklere elverişli olmalıdır. Ancak Wundt, daha yüksek zihinsel süreçlerin araştırma yoluyla incelenemeyeceğini çünkü bu süreçlerin, kültürel eğilimin diğer yönleri ve dil alışkanlıkları tarafından belirlenmiş olduğunu dile getirmiştir. Bu sebepten dolayıdır ki Wundt, sosyoloji, antropoloji ve sosyal psikolojinin deneysel olmayan yaklaşımlarıyla ancak yüksek düzeyli düşünme süreçleri incelenebileceğini düşünmüştür. Daha çok doğal bilimlerden aktarılan teknikler kullanılarak psikolojik sorunlara yönelmiştir. Sosyal ve kültürel faktörler analizlere dâhil edilmeyip, göz ardı edilmiştir.
Sosyal güçlerin, yüksek düzeyli karmaşık zihinsel süreçlerin gelişiminde büyük rol oynadıkları iddiası doğrudur. Wundt, kendi teorik durumuna ve metodolojik uygulamalarında tutarsızlık oluşturup, zihinsel süreçlerin deneysel olarak incelenmesinin mümkün olmadığını dile getirmiştir. Fakat daha sonra Wundt’un, zihinsel süreçlerin deneysel olarak incelenmesinin imkânsız olduğu düşüncesi çürütülmüştür.
Greenwood, J. D. (2003) Wundt, Völkerpsychologie, and Experimental Psychology History of Psychology, 6, 70–88
Makaleyi İngilizce'den tercüme eden ve özetleyen: Aynur Hikmetumut
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder