Bu inceleme geçmiş yıllarda önemli katkılar yapmış üç psikoloğun çalışmalarını içerir.
Murray'in çalışmaları güçlü psikoanalitik uyum gösterir. Murrayın kişilik kuramının amacı kişinin şimdiki davranışlarını açıklamak için geçmişteki tecrübelerini yeniden yapılandırmak gerekir. Murray kişiliği müzikteki notalarla karşılaştırır. Bu sınıflamanın kompozisyonu zamana ait konfigürasyonu, ayırt edilebilir bölümleri, spesifik notaları ve akortları, tekrarlanan melodiler ile ilişkili anahtarları vardır. Bu bakış açısı zamana ait bir organizasyonu ortaya çıkarır. Bu psikoanalitistin bir konseri şu an dinleyip birazdan olacak şeyleri önceden dinledikleriyle ilişki olarak beklemesi gibidir. Murrayin çalışma metodu serbest çağrışım ve rüya analizidir. Vaka geçmişi yöntemini kullanır ve apperseptif fantezi testleri uygular. İhtiyaç, baskı, thema; libido teorisi, kompleks, ego-savunma mekanizmaları, bilinçaltı, kişisel biyografi başlıca konseptlerdir.
Allport'un yaklaşımında buna ters olarak bugünün geçmişteki kökleri güncel kişilik organizasyonuyla kıyasla önemsizdir. Bu organizasyonun benzersizliği özellikle vurgulanmıştır. En başta gelen şey kişinin idiyopatik karakteridir. Allport çalışmalarını kişilik testleri, değerlendirme ve derecelendirmeler kullanarak gerçekleştirmiştir. Gestalt olarak kişinin kendi kişilik yapısını alır. Tutarlılık ve örtüşme özellikleri, fonksiyonel anatomi, kişinin eşsizliği çalışmalarındaki başlıca konseptlerdir.
Lewin davranışa matematiksel bir yaklaşım getirerek davranışın kişilik fonksiyonu ve çevrenin çarpımı olduğunu öne sürmüştür. Buna göre kişilik ve çevre hem birbirine bağımlı hem de eşit derecede önemlidir. Çevresel etkiler bu yüzden davranışlarda artık var olmayan etkilere göre çok daha önemlidir. Topolojik bir personolojist olan Lewin'in çalışmalarında Geştalt belirli bir olayın veya alanın benzersizliğidir. Çalışmalarındaki kavramsal araçlar doğal olarak vektörler kişinin çekici çevresel objeye karşı davranışı (değerlik, çekici objenin subje üzerine etkisi), Lewin’ e göre topoloji- vektör psikolojisinde sadece eşzamanlı motivasyon yer alabilir. Allport gibi Lewin de psikoanalitik görüşün genetik redüksiyon ve tekrarlar üzerine vurgusuna karşı çıkar.
Sonuç olarak bu üç kişilik kuramcısından Murray'in psikoanalitik yaklaşımı biyolojik Geştalt; Aklport'un kişilik yaklaşımı kendi sınırları içinde Geştalt, Lewin'in topolojik yaklaşımı ise alan Geştalt' ı kavram alır. Sırasıyla ilkinde geçmiş önemliyken, ikincisinde hem bugün hem de geçmiş ikincil rol alır, üçüncüsünde ise asıl önemli olan total alandır. Üç bilim damı da birbirlerinin çalışmalarını geçmişte farklı yönlerden incelemiş ve birbirilerinden yararlanmaya çalışmışlardır. En iyi sonuç günümüzde anlaşmazlığa düşülen alanların test edilip tamamlayıcı bir model oluşturulmasıyla alınabilir.
Makaleyi özetleyen: Elif Arpacı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder