Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Değerlendirilmesi: Young Şema Ölçeği Kısa Form-3'ün Psikometrik Özelliklerine İlişkin Bir İnceleme

Şemalar çocukluk ve ergenlik döneminde gelişmektedir ve çocuğun çevresiyle uyum sağlaması açısından önemlidir. Bu şemalar zamanla değişmesi zor hale gelmeleri nedeniyle uyum bozucu hale gelebilmektedirler ve EksenI ve EksenII bozuklukların temelini oluşturabilmektedirler.
Young Şema Ölçeğinin psikometrik çalışmaları olan kısa ve uzun formları bulunmaktadır. Yapılan çalışmalar sonucu temel şemaların evrensel temsiller oldukları yönünde yorumlar bildirilmiştir. Psikometrik özellikler test tekrar test güvenilirliği incelemelerinde, ölçeğin zamanda tutarlığı olduğuna ve iç tutarlılığının yüksek olduğuna işaret etmektedir.
Bu çalışma YŞÖ’ nün kısa formunun psikometrik özelliklerinin ilk kez ülkemizde incelendiği bir çalışmadır. Bu çalışmanın amacı Şema Terapi uygulamasına bir alt yapı oluşturmak ve şema ölçeklerinin Türkiye’de yapılacak olan şema odaklı çalışmalarda kullanıma olanak sağlamaktır.
Bu çalışma Hacettepe ve Boğaziçi Üniversitelerinde çeşitli bölümlerde okuyan 1071 kişi üzerinden yürütülmüştür.
Veri toplama araçları ise Young Şema Ölçeği-Kısa Form 3 (YŞÖ-KF3): Jeffrey Young’ın Şema Terapi (1990, 2003) temelinde geliştirdiği kısa formda, Kopukluk ve Reddedilmişlik, Zedelenmiş Otonomi ve Kendini Ortaya Koyma, Zedelenmiş Sınırlar, Diğeri Yönelimlilik, Aşırı Tetikte Olma ve Bastırılmışlık şema alanlarını kapsayan 18 boyut önerilmektedir. Belirti Tarama Listesi (SCl-90-R): Psikolojik ve bedensel belirtileri, bireyin
içinde bulunduğu zorlanmanın ya da yaşadığı olumsuz stres tepkisinin düzeyini ölçmeye yönelik psikiyatrik bir tarama aracıdır.
Yapılan çalışmalar sonucu YŞÖ-KF3’ün Türkçe formunun güvenirlilik ve geçerlilik düzeyinde kabul edilir olduğu sonucuna varılmıştır. Türkçe form açısından elde edilen 14 faktörün yorumlanabilir bir yapıya sahip olduğu görülmektedir. Elde edilen bu faktörler: Duygusal Yoksunluk, Başarısızlık, Karamsarlık, Sosyal İzolasyon/Güvensizlik, Duyguları Bastırma, Onay Arayıcılık, İç içe Geçme/Bağımlılık, Ayrıcalılık/Yetersiz Özdenetim, Kendini Feda, Terk Edilme, Cezalandırılma, Kusurluluk, Tehditler Karşısında Dayanıksızlılık, Yüksek
Standartlar’dır. Bu faktörler özgün form ile büyük ölçüde örtüşmektedir.
YŞÖ-KF3’ün araştırma ve klinik örneklemler açısından özgün forma benzediği ve kabul edilebilir düzeyde güvenilirliğe ve geçerliliğe sahip olduğu görülmektedir.

Referans:
Soygüt,G., Karaosmanoğlu,A., Çakır.Z., Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Değerlendirilmesi: Young Şema Ölçeği Kısa Form-3'ün Psikometrik Özelliklerine İlişkin Bir İnceleme, Türk Psikiyatri Dergisi(2009), 20(1), 75-84

Makaleyi özetleyen: Kadriye Çelik