Skinner çalışmalarına Pavlov’u örnek alarak başlamıştır, ona göre davranışı anlamamız için tek bir bireyin davranışını incelememiz gerekir, grubun değil. Pavlov ve Skinner teoritik ve deneysel alanda birbirinden ayrılırlar. Skinner, davranış biliminin önceliğiyle ilgilenir, nörolojik işlemlerin davranıştaki etkisine değinmez. Pavlov’un tarif ettiği koşullanmadan farklı olarak Skinner, organizma, çevre ve davranış arasındaki ilişkiyi çalışır ve deneylerinde kullanır. Organizma, çevre ve davranış arasındaki ilişkinin incelenmesi sonucunda ‘edimsel’ kavramını üretmiştir. Edimsel şartlanma bilinen bir uyarıcı tarafından oluşturulmaz, organizma tarafından oluşturulur ve sonuçları tarafından kontrol edilir. Buna karşılık Pavlov tepkisel davranışı savunmaktadır, tepkisel davranış belli bir uyarıcı tarafından oluşturulur. Hayvan çevresel imalara yanıt vererek koşullanmayı oluşturur, verilen objenin veya uyarıcının organizmada nasıl tepki oluşturduğuna bakılır.
Skinner edimsel davranışların koşullandığını iddia ederken Pavlov cevaplı davranışların koşullandığını söyler. Pavlov’un deneylerinde, şartlı uyarıcı sebep olarak konulur, şartsız uyarıcı sunulur, şartlı uyarıcı şartsız uyarıcının daha önce ortaya çıkardığı davranışı üretmeye başlar, bu duruma en büyük örnek şartsız uyarıcı olan yemeğin şartlı uyarıcı olarak salya meydana getirmesidir. Skinner’ın deneylerinde ise durum biraz farklıdır, belli uyarıcı yoktur, organizma kendiliğinden istenen davranışı elde ettiğinde pekiştireç alır. Bu duruma verilebilecek en güzel örnek farenin manivelaya bastığında yiyecek almasıdır. Pavlov’un deneylerinde ödül uyarıcıyla eşleştirilirken, Skinner’ın deneylerinde ödül verilen yanıtla eşleştirilir, bu yüzden edimsel pekiştireç ayrı işlem ve analiz gerektirir. Skinner kendi edimsel koşullanmasını Pavlov’un klasik koşullanmasından çok farklı olduğunu ve edimsel koşullanmanın günlük hayatta uygulanabilirliğinin daha yatkın olduğunu söyler.
Referans:
Catania, A.C. & Laties, V. G. (1999). Pavlov and Skinner: Two Lives in Science ( An Introduction to B. F. Skinner’s ‘Some Rresponses to the Stimulus Pavlov). Journal of the Experimental Analysis of the Behavior, 72, 455-461.
Makaleyi özetleyen: Büşra Kurt
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder