Merhamet odaklı terapi insanlara terapi boyunca ve diğer zamanlarda kendilerine ve başkalarına nasıl merhametli olabileceklerini öğretmeyi amaç edinmiştir. Merhametli olmak empatiyi, birinin kendi duygularını ve başkalarının duygularını anlayabilmeyi, şefkatli olmayı, kabul edici olmayı ve kendine ve diğerlerine zor bir durumda iyi niyetle tolerans göstermeyi gerektiriyor.
Merhamet odaklı terapi danışanlarına beyinlerinin nasıl meydana geldiğini, endişe, öfke ve depresyonun “onların hataları olmayan” doğal süreçler olduğunu öğretiyor. Terapi insanlara tehdit edildiklerini hissettiklerinde ve kendilerini öz eleştirdikleri zaman da güçlü bedensel duygularla, nefeslerini yavaşlatmayı ve dikkatlerini hayal edilebilen şefkatli bir yere tekrar odaklamayı, merhametli insana yakışan gibi ya da merhametli bir kişinin onlarla konuştuğunu hayal etmesinin öğretilebileceğini savunuyor. İnsanların kendini işe yaramaz ve başarısız hissettiklerinde (örn. ben gerçekten yaşamımda ... başardım, arkadaşlar çoğu kez benim desteğimi arar, bu düşünceler ben depresyonda iken gelir geçer ve gerçek değildir) daha nazik düşünceler düşünmesi öğretilebilir diye savunuyorlar. Merhamet odaklı terapi herhangi bir danışan için kişisel ya da grup terapisi boyunca özellikle de fazla utanma ve öz eleştiri yaptıkları durumlarda uygulanır.
Merhamet odaklı terapi uygulanan bir vaka çalışması: Jane birkaç yıldır ara ara depresyona giren ve intihar girişimde bulunmuş bir danışandır. Jane, çocukken kendini sürekli eleştiren annesinden ilgi görmek için annesini sürekli bastırmaya çalıştığı anlatıyor. Jane okulda kabadayı olmak ve annesinin eleştirileri ile ilgili utanç dolu anıları olduğundan bahsediyor. Bu vakada çatışma ve başarısızlık kendini eleştirmeyi tetiklediği düşünülüyor. Jane ben işleri tekrar berbat ettim, insanlar benden hoşlanmıyor, bunun daha iyi üstesinden gelmeliyim diye düşüncelere sahip.
Terapist danışanına ‘biz 3 çeşit duyguya sahibiz’ diye açıklıyor: korktuğumuzdaki endişe ve öfke, zevk ve bir şeyleri yapmayı istemek ve üçüncü olarak, memnuniyet, huzurluluk, mutluluk ve sakinleşmiş hissetmek gibi duygulara sahip olduğumuzu anlatıyor. Sakinleştirici duygular bize diğer duygularımızı yönetmekte yardım eder ve bu duygular biz insanların nazik ve yardımsever olduklarını düşündüğümüzde gelirler.
Terapist başkalarından veya kendimizden eleştiri bizi kaygılı hissettirir, bunun yanında nezaket ve yardımseverlik bizi sakinleştirir diye açıklıyor. Jane kendine karşı merhametli duygular geliştirmede isteksiz davrandı, çünkü merhametin “yumuşamak, gardını indirmek ve kendine karşı müsamahakâr olmak: ben bunu hak etmiyorum, daha sert olmalıyım, merhametli değil” olduğunu düşünüyordu.
Terapist böyle gönülsüzlüğün yaygın olduğunu söylüyor. Jane şimdi birlikte bir adım atmayı öneriyor. Terapist Jane’ e eğer istersen gardını tutmakta özgürsün, eğer terapinin sonunda merhameti hak etmediğini düşünüyorsan onu görmezden gelebilirsin, ama merhameti hissetmenin senin için ne kadar işe yarar olduğunu ve sana nasıl faydası olduğunu görebilirsin diye söyleyerek onu uygulamaya başlamasında teşvik etti.
Terapi danışanlarının korku duygularını hissizleştirmede: kendilerine karşı merhameti geliştirmek, rahatça oturmak ve nefeslerine odaklanmak, kendi kişilik kalitelerini düşünmelerini ve sevecen bir tanımlamada bulunmalarını, daha çok merhametli biri olduğunu hayal etmelerini gibi yöntemler kullanıyor. Bu yöntemi tekrar tekrar uyguladıktan sonra onların öfkelerine ve endişelerine karşı merhametli olabileceklerini söylüyorlar. Terapi danışanlarının öz eleştiriler aklında geldiğinde 30 dakika durarak bedeninde ve duygularında neler olduğunu fark edebilir, düşünce duygu ve davranış arasındaki öz eleştiri yaptıklarını görebilirler ve daha dikkatli nefes alıp vermelerini sağlamada farkındalık kazanabileceklerini savunuyor.
Jane merhamet odaklı terapiyi 25 oturumda tamamladı. Jane artık daha yavaş nefes alabiliyor, birinin nazikçe onunla konuştuğunu hayal edebiliyor, merhamet yolu anlayabiliyordu. Jane terapi boyunca her gün bir merhametli davranışla kendini nasıl meşgul edeceğini ve bu davranışı yaparken nasıl hissettiğini fark etti. Terapi Jane’ ne nasıl eleştiri yaptığının farkına varmada ve iyiliksever olmanın farklı bir duygu olduğunun önemini fark etmede yardımda bulunmuştur.
Referans:
Gilbert P.,(2009) “Compassion Focused Therapy” Mental Health Research.
Makaleyi özetleyen: Fatma Avcı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder