Makale Özeti: BEM Cinsiyet Rolü Envanterinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması

Cinsiyetleri düşündüğümüzde kadın ve erkek olarak iki faklı cinsiyetin olduğu ve bu rollerin birbirine karışmaması gerektiği kabul edilmiştir. Fakat uzmanlar, günümüzde bireylerin hem kadın hem de erkek cinsiyetini birlikte gösterebileceklerini belirtmişlerdir. Bem cinsiyet rollerini ayırabilmek için bir envanter geliştirmiştir ve bunların içinde 20 maskülenite, 20 feminite bulunmaktadır. Bunlara ek olarak da 20 sosyal kabul edilebilirlik eklenmiştir. Bunun nedeni nötr bir bağlam sağlamaktır. Fakat cinsiyet rollerini kadın erkek şeklinde sınırlamak artık günümüz koşullarına uygun düşmemektedir.

Bem Cinsiyet Rolü Envanterinin Türk toplumuna uyarlama çalışması yapılmıştır. Envanterin geçerlilik çalışmasında MMPI’ın Erkeklik-Kadınlık Formu ölçüt olarak kullanılmıştır. 33 kişiye uygulanmış ve sonucunda Türkçe formu erkekler için geçerli olurken kadınlar için geçerli olmadığı saptanmıştır. Burada MMPI’ın erkeklik-kadınlık alt testinin günümüz koşullarına uygun olmamasından dolayı bu sorunla karşı karşıya gelindiği düşünülebilir. Fakat bunun yanında denek sayısının azlığı da önemli bir etkendir. MMPI’ın erkeklik-kadınlık alt testinin amaca uygun olmadığı düşünülerek, Cinsiyet rolleri ile ilgili Kalıp Yargı Ölçeği’nin Kadınlık ve Erkeklik alt ölçeklerinden, ölçütün geçerliliğini belirlemek için yararlanılmıştır.

Bem Cinsiyet Rolü Envanteri’nin geçerlilik ve güvenilirliğini belirlemek için 100 denekle çalışılmıştır. Denekler üniversite öğrencileridir. 46’sı erkek ve 54’ü kızdır. Yaş aralığı 17-32’dir. Envanter 3 ölçekten oluşmaktadır. Bunlar kadınlık, erkeklik ve sosyal kabul edilebilirlik ölçeğidir. Her bir ölçekte kendilerine ait kendilerini yansıtan 20 sıfat bulunmaktadır. Fakat bu çalışmada sosyal kabul edilebilirlik ölçeği dahil edilmemiştir.

Bem Cinsiyet Rolü Envanterin’nin Türkçeye uygulanan formunun geçerliliğini belirlemek için Kandiyoti’nin Cinsiyet Rolleri ile İlgili Kalıp Yargı Ölçeğinden yararlanılmıştır. Bu iki ölçek katılımcılara beraber uygulanmıştır. Testler uygulandıktan sonra iki testin kolerasyonu yapılmıştır. Test- retest çalışmalarında güvenilirliği istatistiksel olarak anlamlı çıkmıştır. Sonuç olarak, Bem Cinsiyet Rolü Envanteri’nin Kadınlık ve Erkeklik Ölçeklerinin geçerli ve güvenilir ölçekler olduğu kanıtlanmıştır. Bu nedenle kadınlık ve erkeklik belirlemesinde Bem geçerli bir envanterdir.

Referans:
Dökmen Z., Bem Cinsiyet Rolü Envanterinin Geçerlilik Güvenilirlik Çalışması

Makaleyi özetleyen: Dolunay Hatipoğlu