Karen Horney’nin kişiler arası teorisine göre bireyler kişisel gelişimlerinin göstergesi olarak insanlara doğru yönelmek, insanlara karşı hareket etmek ve insanlardan uzaklaşmak olmak üzere üç davranış olarak sergiler. Bu çalışmada araştırmacıların hipotezi Horney’nin üç parçalı teorisinin DSM-IV’de yer alan kişilik bozukluklarının özelliklerini tanımlamada kullanılabileceğine dayanır.
Karen Horney’ye göre sevgisiz ve güvensiz bir çocukluk yaşayan kişiler dünyayı düşmanca algılar, kendilerini yalnız bırakılmış hissederler ve bunun sonucunda temel kaygı geliştirirler. Kötü ebeveyn tutumu gibi çevresel faktörler bu kaygıyı arttırır. Kişi bu kaygıyla başa çıkabilmek için mekanizmalar geliştirir(insanlara doğru yönelmek, insanlara karşı hareket etmek ve insanlardan uzaklaşmak) ve bu mekanizmalar kişinin karakterini şekillendirir. Horney bu karakter trendlerini “nevrotik trendler” olarak ifade etmiştir. Sağlıklı kişiler bu trendleri bütünleyici ve düzenli organize edilmiş bir şekilde kullanırken, nevrotik kişiler dürtüsel ve dezorganize şekilde kullanırlar. Horney’nin teorisi normal kişilik gelişimi ve hastalıklı kişilik arasında köprü kurar. Bu yüzden bu çalışmada Horney’nin teorisi modern kişilik bozukluklarını açıklamada kullanılmıştır. İlk deneyde Horney’nin üç nevrotik trendi uyumu, agresyonu(saldırganlığı) ve uzaklaşmayı ölçmede; The Coolidge Axis II Envanteri ise kişilik bozukluklarını ölçmede kullanıldı. Yapılan istatistiksel değerlendirmelerin sonucunda Horney’nin uyumluluk trendinin bağımlı kişilik bozukluğu ve histrionik kişilik bozukluğu ile pozitif korelasyona sahipken; antisosyal, paranoid, pasif-agresif , şizoid ve şizotipal kişilik bozukluklarıyla negatif korelasyona sahip olduğunu görüyoruz. Beklenilenin tersine obsesif-kompulsif kişilik bozukluğu ile de pozitif korelasyondadır. Agresif trend antisosyal, borderline, narsistik, paranoid ve pasif-agresif kişilik bozukluklarıyla pozitif; şizoid kişilik bozukluğuyla negatif korelasyondadır. Uzaklaşmayı trendi ise antisosyal, çekingen, paranoid, pasif-agresif, şizoid,ve şizotipal kişilik bozukluklarıyla pozitif; histrionik kişilik bozukluğuyla negatif korelasyona sahiptir.
İkinci deneyin amacı birinci deneyin çapraz sağlamasını yapmak ve ekstra üç kişilik bozukluğu ölçeği daha ekleyerek değerlendirme yapmaktı. Bu ölçekler sırasıyla depresif, sadistik ve kendini baltalayıcı(self-defeating) tutum ölçekleridir. Bu deneye 881 kolej öğrencisi ve aileleri gönüllü olarak katılmıştır. İstatiksel verilere göre; agresif ve uzaklaşma trendi ile kendini baltalayıcı tutum arasında positif korelasyon vardır. Ayrıca agresif tip ile depresif kişilik bozukluğu ölçeği arasında da pozitif korelasyon saptanmıştır. Erkek katılımcılarda agresyon ve uzaklaşma tutumu kadınlardan daha çok görülmüştür. Uyum tutumunda ise kadınlar daha yüksek skora sahiptir. İleriki çalışmalarda Horney’nin üç tutumu cinsiyet ve yaş değişkenlerine göre incelenebilir.
Makaleyi İngilizceden tercüme eden ve özetleyen: Melike Alp
Coolidge F.,L., Moor, C.,J.,Yamazaki, T.,G.,Stewart, S.,E.,& Segal, D.,L.(2001). On the relationship between karen Horney’s tripartite neurotic type theory and personality disorder features. Personality and individual differences 20,1387-1400
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder