Makalede, Kronik Yorgunluk Sendromu (CFS), şiddetli ve uzun yorgunluk olarak karakterize edilmiştir. Kronik Yorgunluk Sendromu’ nun belirtileri; boğaz ağrısı, kas ağrısı, baş ağrısı ile birlikte konsantrasyon ve hafızada zorluklardır. CFS; genetik, fizyolojik ve psikolojik faktörler sergiler. Bu çalışmada, Cloninger’in kişiliğin psikobiyolojik modeli olan Mizaç ve Karakter Envanterini kullanılmıştır. Bu envanter, dört mizaç boyutu ve üç karakter boyuttan oluşur. Bu modelin gücü, homojenik ve etiyolojik bağımsızlık içerir. Bu özellikler, klinik örneklere ve TCI’ nin kişilik bozukluklarının taraması ve tanısı için etkili ve geçerli bir yöntemdir.
Cloninger’in modeline göre dört ana mizaç vardır. Bunlar; Yenilik Arayışı, Zarardan Kaçınma, Ödül Bağımlılığı ve Sebat Etmedir ve Cloninger tarafından tanımlanan modelde Kendini Yönetme, İş Birliği Yapma ve Kendini Aşma olmak üzere üç boyutlu bir karakter tanımı vardır. Dört mizaç boyutları homojen ve birbirinden bağımsız olarak bulunmuştur. Bu dört mizaçtan biri olan Yenilik Arayışı, davranışın aktivasyon sistemi ile ilgilidir. Zarardan Kaçınma inhibisyon sistemi ile ilgilidir. Ödül bağımlılığı ise sürdürücü davranış ile ilgilidir. Sebat Etme; hayal kırıklığı ve yorgunluğa karşı, ödül ile ilişkili olan davranışları içerir. Cloninger’in karakter boyutu; Kendini Yönetme, İş Birliği Yapma ve Kendini Aşma olmak üzere üç boyuttan oluşmaktadır. Kendini Yönetme; sorumluluk alma, amaçlılık, becerilik, kendini kabul ve uyumlu ikincil huylarda oluşmaktadır. İş Birliği Yapma; sosyal onaylama, empati, yardımseverlik, merhametlilik ve erdemlikten oluşmaktadır. Kendini Aşma; kendini kaptırma, kişiler arası özdeşim ve manevi kabulden oluşmaktadır.
Bu çalışmada, CFS’ nin belirli kişilik özellikleri ile ilişkili olup olmadığı incelenmektedir. Uygulanan metotta; hastaların çoğunluğu kadındı sadece birkaç erkek yanıt verdi. Tüm hastalara psikiyatrik görüşme, sosyal anamnez ve psikodiyognastik testler yapıldı. Uygulamaya, hastane personeli aracılığıyla, CFS öyküsü olmayan 42 sağlıklı gönüllü kadın alındı. Gönüllülerin yaş ve eğitimleri, CFS hastalara göre eleştirildi. Tüm katılımcılar 18 yaşın üzerinde ve bilgilendirilmiş onaylama formu imzaladı.
Uygulamada; bireysel güç kontrol listesi ve mizaç ve karakter envanteri kullanılmıştır. Bireysel güç kontrol listesi 20 öğeden oluşmaktadır ve yorgunluk, konsantrasyon, motivasyon ve fiziksel aktivitenin şiddetinden oluşmaktadır.
Sonuç olarak; CFS hastaların %21’ine somatizasyon bozukluğu tanısı ve %29’una anksiyete bozukluğu tanısı konuldu. Bu araştırmada, TCI bildirim anketi ile, ölçülen kişilik özellikleri arasındaki ilişki araştırıldı. CFS hastalarında zarardan kaçınma ve sebat etme yüksek, kendini yönetme de düşük performans gösterdi.
Yükseltilmiş zarardan kaçma durumları, kronik yorgunluk hastalarının daha tedbirli, dikkatli, endişeli, kendine güveni olmayan veya karamsar olmalarını akla getirir ki bu durumda olmalarına rağmen diğer insanlara kaygılanmazlar.
Sonuç olarak, CFS hastalarında yüksek hasar anlama ve sebat, yanı sıra kendini yönetme TCI da azalma görüldü. Bu kişilik özelliklerinin davranışı örtmede bir etkisi vardır. CFS’nin başlangıç ya da atılım, saldırı hamleleri de dahil edilebilir, ayrıca bunlar psikoterapi için ilginç bir odak noktası olabilir.
Campen, E.V., Den Eede, F.V., Moorkens, G., Schotte, C., Schacht, R., Sabbe, B. G. C., Cosyns, P., Claes, S.J., (2009). Use of the Temperament and Character Inventory (TCI) for Assessment of Personality in Chronic Fatigue Syndrome. Psychosomatics 50:2, 147-154.
Makaleyi tercüme eden ve özetleyen: Büşra ULU
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder