Bu çalışmanın amacı;
1. Eysenck’in suç teorisine göre kişilik faktörleri olan Psikotizim, nörotisizm, dışadönüklük ile kişinin kendi beyanına dayanan rapor da belirtilen sosyalleşme ve suç işleme durumu arasında bir ilişki olup olmadığını bulmaktır.
2. “Suç işleme davranışını kişilik teorisinin birincil faktörleri süper faktörlere göre daha iyi açıklar” hipotezini kanıtlamaktır.
Eysenck’in suçluluk teorisi göre;
Dışadönüklük, düşük kortikal uyarılma sonucu uyarıcıya ihtiyaç artmasıyla ve zayıf bir klasik koşullanmanın oluşmasıyla açıklanmıştır. Dışadönüklere kıyasla içedönükler cezadan daha çabuk etkilenir, ödül de onlar için daha tatmin edici olur.
Nörotisizim biyolojik olarak otonom sinir sisteminde ki bir takım fizyolojik reaksiyonlarla açıklanmaktadır. Davranışsal olarak, davranışsal yatkınlıkları destekleyen doğal bir dürtü olarak açıklanır. Suç açısından bakıldığında, yüksek nörotisizim insanları ısrarcı ve suçu normalleştiren bir hale çevirir. Aynı zamanda yüksek nörotisizim öğrenmeye de engel olur. Yüksek nörotisizim ve yüksek dışadönüklük birleştiğinde, suçlu davranışında artış olma ihtimali yüksektir.
Psikotizim, biyolojik olarak dopamin seviyesinde ki değişiklik ve dopamin reseptörlerinin aktivasyonu ile tanımlandığı varsayılır. Bu sebeple Eysenck’in teorisi bunu tam olarak tanımlayamaz. Psikotizim belki insanı suça karşı duyarsızlaştıran ve inatçı yapan suçluluk davranışıyla ilişkilidir. Bu açıklamalara dayanarak yüksek psikotizim, nörotisizim ve dışadönüklüğün suç işlemeye neden olduğu söylenebilir.
Eysenck’in suç teorisinde bazı metodolojik zorluklar vardır. Çalışmada mahkûmlar kullanıldığı için düşük dışadönük kişilik özelliği ortaya çıkar çünkü mahkûmların hapishanede sosyal olması mümkün değildir. Dolayısıyla verecekleri cevaplarda bu doğrultuda olacaktır. Aynı zamanda mahkûm olmaları onları gergin yapacaktır. Bu nedenle nörotisizim kişilik özelliği de yüksek çıkacaktır.
Çalışma 1;
Eysenck kişilik anketi-yenilenmiş versiyonu (EPQ-R;H), Kişinin kendi beyanına dayanan suç işleme anketi (Self-Reported Delinquency- SRD), Sosyalleşme ve yetersiz sosyalleşme (socialization-undersocialization) ölçeği kullanılmıştır.
Çalışma 2;
Eysenck kişilik anketi-yenilenmiş sürümü (EPQ-R;H), Kişinin kendi beyanına dayanan suç işleme anketi (Self-Reported Delinquency- SRD) kullanılmıştır.
Sonuçlar gösteriyor ki, Eysenck’in kişilik boyutlarının birincil faktörleri (sosyallik, uyarıcıya olan ihtiyaç; dışadönüklüğün alt faktörleri yani birincil faktörleridir. Diğer iki kişilik boyutu da dışadönüklük gibi alt faktörler, diğer bir ifade ile birincil faktörler içermektedir. Bu çalışmanın başlığında ki Factors: kişiliğin ana boyutları, super factor; primary scale: birincil faktörler olarak çevirilmiştir.) suç işleme davranışını süper faktörlere ( dışadönüklük, nörotisizim, psikotizim) göre anlamlı olarak daha iyi açıklamıştır.
Kişinin kendi beyanına dayanan suç işleme ve sosyalleşme davranışı ile psikotisizim arasında anlamlı bir korelasyon vardır. Sonuçlar, önceki çalışmalarda da olduğu gibi psikotizimi uygun olmayan sosyal davranışların en temel değişmez nedeni olduğunu kanıtlamıştır.
Nörotisizim ile yetersiz sosyalleşme arasında da anlamlı bir korelasyon vardır.
En az dışadönüklük boyutu olmak üzere kişiliğin üç boyutu da suç işleme davranışını etkilemektedir.
Referans:
Levine, S. Z. & Jackson, C. J. (2004) Eysenck’s Thoery of Crime Revisited: Factors or Primary Scales? Legal and Criminological Psychology. The British psychological society. (9), 135-152
Makaleyi özetleyen: Sümeyye Yıldırım
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder