Davranış biliminin iki temel problemi vardır, dünyada yapılan şeylerin kaçı davranış olarak tanımlanır, organizmada gerçekleşen bütün değişiklikler davranış sayılır mı, kaçı davranış sayılır, ikinci problem ise eğer davranışı gruplara bölmeye kalkarsak nasıl bölebiliriz. Skinner’ a göre her hareket davranış sayılmaz kendi davranışı tanımlarken şu cümleleri kullanmıştır: organizmanın toplam aktivitelerinin bir bölümüdür, organizmanın yaptığı ve yapmak zorunda olduğu hareketlerdir, bazen dış dünya tarafından da belirlenen hareketlere davranış denir. Çevrenin üstünde etkili olduğu, organizmanın aktifliğidir. Organizma tarafından veya çeşitli dış objeler tarafından ortaya konan, en basit hareketlerdir. Davranışı tanımlamanın zor olduğu kadar bölümlere ayırmakta zordur, örneğin, birinin bir objeye sağ eliyle dokunduğunu düşünün, sonra da sol eliyle dokunduğunu. İki kere aynı şeyi mi yapmıştır, yoksa iki farklı hareket mi? İlk dokunuşla ikincisi aynımıdır? Objeye dokunmayı, objeye sağ elle dokunmayı, objeye sol elle dokunmayı, kolunu hareket ettirmeyi, sağ kolunu hareket ettirmeyi veya sol kolunu hareket ettirmeyi düşünün bunlardan hangisi davranıştır veya hepsi davranışsa nasıl sınıflandırılır yoksa hepsi tekbir davranış mıdır? Skinner önce bu karmaşayla baş etmeye çalışmıştır.
Skinner’a göre iki türlü davranış vardır. İlki, özel bir uyarıcıya karşı geliştirilen yanıttır, uyarıcı ve yanıt arasında ilişki vardır ve bu davranış şekline refleks denir. Diğeri ise, hiçbir uyarıcı olmaksızın organizmanın kendiliğinden ortaya koyduğu davranışlardır ve bu davranışlar zamanla koşullandırılır bu davranışlar da edimsel davranış denir. Farenin manivelaya basması edimsel davranışa bir örnektir. Çevreden gelen herhangi bir şey yanıt verme oranını arttırıyorsa buna pekiştireç denir, pekiştirici uyarıcı davranışın sonucunu değiştirme gücüne sahiptir ve aynı davranışın sayısını arttırır. Pekiştireç uzun bir süre gelmediği takdirde yanıt verme oranı gittikçe düşmeye başlar ve bir zaman sonra tamamen yanıt kesilir buna da edimsel sönme denir. Sönme yapmadan pekiştireç devamlı verilirse ve hayvan pekiştireç almasına sebep olan davranışı tekrarlamaya başlarsa edimsel koşullanma olur. Yanıtlar harekettir ve yanıtların toplamına edim yani davranış denir.
Referans:
Schıck, K.(1971). Operants. Journal of the experimental analysis of behavior, 15, 413-423.
Makaleyi özetleyen: Büşra Kurt
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder