Bilgin bu çalışmasında, kadınların dünyayı algılama ve kendilerine yön verme biçimleri ile Maslow’un ihtiyaçlar sıralaması kuramının karşılaştırmasını yapmıştır. O’na göre kadınların bilgi edinme yolları araştırıldığında, kendilerine nasıl yön verdikleri, örneğin; bir meslek kararını neye göre verdikleri daha iyi anlaşılır.
Karar verilmesinde 5 epistemolojik durum saptandı. Sessizlik Durumunda birey varlığından habersizdir. Nasıl öğrendiğini ve bildiğini düşünmez. Alınmış Bilgi Durumunda fikirler somuttur. Birey bilgiyi biriktirir, başkalarının kelimeleri onun olur. Öznel Bilgi Durumunda birey, kendi sesini dinlemeye başlar ve kendi deneyimlerini gerçeğin birincil kaynağı olarak kabul eder. Prosedüre Uygun Bilgi (usule uygun) Durumunda birey, hem kritik düşünür; hem de empati, şefkat, sabır gibi iç değişkenlerin egemenliğindedir. Yapılandırılmış Bilgi Durumunda ise birey kendi sesi ve aklını değerlendirir. Derinlerde olan gerçeğin nedenselliğini, sezgi ve diğerlerinin uzmanlığı ile çıkarılabileceğini bilir (Davalos & Griffin, 1997).
Bilgin, bilgi durumunun temel kaynağının, Maslow’un kuramı ile açıklanabileceğini öne sürer. Maslow, insanın bir ihtiyacı doyurulunca bir diğerinin ortaya çıkacağına değinir. İnsan daima büyüme, gelişme, mutluluk ve doyuma doğru hareket eder. Maslow’un kuramında yer alan Fizyolojik İhtiyaçlar, organizmanın yaşamını sürdürebilmesi için karşılanması gereken ihtiyaçlardır. Yemek, içmek, üremek gibi... Bu ihtiyaçlar uzun süre karşılanmazsa, birey diğer ihtiyaçlarla güdülenmeyecektir. Güvence İhtiyacı, bireyin düzenli, tutarlı ve kestirilebilir bir dünyada yaşama isteğiyle ilgilidir. Ait Olma ve Sevme İhtiyacı, bireyin diğerleriyle yakın ilişkiler kurması gereksinimidir: Aile, arkadaş gibi. Onur İhtiyacında bireyin gereksinimleri iki alt başlıkta incelenir: Diğerlerinden saygı görme (kabul, takdir edilme, statü sahibi olma gibi) ve kendine saygı duyma (yeterlilik, güven, başarı gibi). Kendini Gerçekleştirme İhtiyacı ise bireyin potansiyelini sonuna kadar kullanma isteği ile ifade edilir. Bu aşamadaki birey, enerjisini alt evrelerdeki gibi gerilimi azaltmak amacıyla değil, gerilim yaratmak amacıyla kullanır. Bu gerilim gelişmeye ve sonunda yaratıcı tepkiye yol açar.
Bilgin, Maslow’un fizyolojik evresinin, kadınların “sessizlik” durumuna karşılık geldiğini söyler. Yaşamda kalma mücadelesi veren birinin sesi yoktur. Maslow’un güvence evresi “alınmış bilgi pozisyonuna” benzemektedir. İyi bir kız olmak, pasif, itaatkâr, başkalarına destek veren biri olmak demektir. Bu pozisyon, fiziki ve duygusal anlamda birçok kadın için güvence demektir. Maslow’un üçüncü evresi, ait olma ve sevme evresi, “öznel bilgi” durumuyla benzeşir. Bu durumda kadın, sezgilerine dayanır: mantık ve analiz kullanmaz. Maslow’un onur ihtiyacı, kadınların prosedüre uygun bilgi edinme durumuyla eşdeğerdir. Bu evrede kadın, kendine duyduğu saygı kadar, başarılı olmak yönünde de güdülenir. Sezgi ve aklın karışımı hakimdir ve kadın, seçimleri için sorumluluk alır. Maslow’un kendini gerçekleştirme ihtiyacı “Yapılandırılmış bilgi durumuyla” ilişkilidir. Kendini gerçekleştiren insan diğer ihtiyaçlarını doyurmuştur ve artık yapabileceğinin en iyisini yapma yollarını aramaktadır. Farkındalık sahibidir; gerçeği etkin, net bir şekilde algılar. Dürüsttür; kendisini diğerlerine yakın hisseder. Özgürdür, fiziki ve sosyal çevresinden daha az etkilenir. Güven sahibidir; olabildiğinin en iyisi olmaya çalışır ve yapabileceğini davranışa geçirir.
Sonuç olarak, bilgilerini davranışa dönüştüren kadınlar kendilerini gerçekleştirmeye doğru ilerlerler ve “gerçek ben” olabilmek için iyi bir model oluştururlar.
Bilgin, A. (2001). Kadınların Varolma Yolları, Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, XIV, 44-48.
Makaleyi özetleyen: Berra Baş
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder