Sigmund Freud’ un kuramı olan psikanaliz, psikolojik rahatsızlıklar için bir tedavi ve yorumlama sistemidir. Freud, histerik hastaların fiziksel belirtilerinin, görünüşte unutulmuş olan olaylar bilinçli hale getirildiğinde, kaybolma eğiliminde olduklarını gözlemlemiştir.
Freud insanlarda savunma mekanizmalarını öne sürmüştür. Bunlar; bastırma (repression), karşıt tepki kurma (reaction-formation), geri çekilme (regression), yer değiştirme (displacement), rasyonalizasyon (rationalization). En temel savunma mekanizması bastırmadır; insanlar bu mekanizmayı acı gerçekleri ya da olayları unutmak için kullanır. Freud ilk zamanlarda, unutulmuş deneyimleri bilinç düzeyine çıkarmak için hipnoz yöntemini kullanılıyordu, ancak serbest çağrışım teorisi bulunduktan sonra hipnoz yöntemini kullanmamaya başlamıştır. Freud, rüyaları da bilinçdışı deneyimlerin bilinç düzeyine çıkarılması için incelemiştir ve rüya analizlerinin Freud’cular için büyük önemi vardır.
Freud, insanın kişiliğinin üç temel aşaması olduğunu ileri sürmüştür bunlar; id, ego ve süperegodur. Freud’a göre id, bilinçaltının en dip seviyesidir, temel haz ilkesi ile hareket eder ve içten gelen tüm isteklerinin anında gerçekleşmesini ister. Süperego, kişiliğin ahlaki yönüdür. İd’den gelen içgüdüsel dürtüleri bastırır ve egoyu, gerçekçi amaçlar yerine ahlaki amaçlara yönlendirmeye çalışır. Ego, organizmanın gerçek dünya ile iletişime geçmesini sağlar. Freud bu üç birimin arasındaki çatışmaların nevroza sebep olan önemli faktörlerden biri olduğunu ileri sürmüştür.
Savunma mekanizmaları, sağlıklı olanlar ve daha az sağlıklı olanlar (bastırma, yansıtma, karşıt tepki kurma, saplanma) olarak ikiye ayrılmıştır. Bu mekanizmalar, id’in baskılarından ve gerçekliğin baskın çıkmasından kaynaklanan anksiyete durumlarında ortaya çıkar. Bu gibi durumlarda ego, en az zararla tansiyonu azaltmaya çalışır veya id’in arzularını bastırır.
Freud, tek başarılı mekanizmanın yüceltme (sublimation) olduğuna inanır; bu mekanizma toplum tarafından kabul edilmeyen dürtüleri kabul edilebilir bir şekle sokmaktır. Mesela, çocukken hayvanlara eziyet etmekten hoşlanan bir insan, bunun toplum tarafından kabul edilmeyeceğini bildiğinden, bu dürtülerini cerrahlık mesleğine yönlendirir; ya da agresif dürtüleri olan bir yazar, bu dürtüsünü yazdığı romanda bir karakteri öldürerek tatmin edebilir.
Bazı dürtüler vardır ki bunlar, yüceltme mekanizmasıyla tatmin edilemez ve bastırma (repression) gibi başka mekanizmalar kullanılır. Bastırma; istenmeyen duygu, düşünce ve anıların bilinçdışına itilmesidir. Bunun için zihin fazlaca bir enerjiye ihtiyaç duyar, çünkü bastırılan materyaller su yüzüne çıkmak için bastırma mekanizmasındaki herhangi bir zayıflamayı fırsat bilirler.
Freud, üç tane psikoseksüel aşamanın varlığının olduğunu söylemiştir. Bunlar; oral evre, anal evre ve fallik evredir. Oral evrede tatmin kaynağı ağızdır, çocuk emerek ve ısırarak tatmin olur. Oral evre dönemindeki çocukların buldukları her şeyi ağızlarına götürdüğü gözlemlenir. Bir sonraki evre anal evredir, 2-3 yaşlarını kapsar ve tatmin kaynağı anüstür. Çocuklar bu dönemde tuvalet eğitimi alırlar. Üçüncü evre olan fallik evrede ise tatmin kaynağı genital bölgedir ve bu evrede Oepidus karmaşası oluşabileceği için Freud bu evreyi önemli bulur. Oedipus karmaşası, karakter ve kişiliğin tanımlanmasında büyük rol oynar. Bu evrede erkek çocuk anneye karşı seksüel duygular hisseder ve babaya düşmanlık besler. Bu da annenin, çocuğa karşı ve babaya karşı olan ilgi yoğunluğu farkının yarıştırılmasına sebep olur. Erkek çocuk kızlardan farklı olduğunu algılamaya başlar ve bunun sebeplerinin neler olabileceği hakkında kafa yorar. Kızlarda durum biraz daha farklıdır. Başlarda kız çocuk hayata; anneye sevgi, aşk besleyerek başlar ancak bu duygular zamanla babaya kayar. Kızlardaki aşk, sevgi duygusunun babaya transferi Electra karmaşası olarak bilinir.
Freud’ a göre insanın kendini anlayabilmesi için yıllar süren bir tedavi gereklidir. Bu tedavilerin amacı, bilinçdışındaki savunma mekanizmalarını en aza indirgemektir. Freud hastalarını tedavi etmek için yıllarını harcamıştır ve bir tedavide en önemli şeyin, hastanın gerçekten istemesi ve bu konuda çalışmak için hazır olması gerektiğini belirtmiştir. Ancak bunların sonucunda kişi kendini en doğru şekilde tanıyabilir.
Referans:
<http://www.fortunecity.com/lavender/muswell/461/freud.html>
Makaleyi özetleyen: Mine Yazıcı
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder