Skinner, çalışmalarına; aç hayvanın manivelaya ne kadar hızlı basacağıyla, ne kadar sönme olacağıyla, ilacın davranış üzerinde ne denli etkili olduğuyla, reaksiyon zamanının, örnek seçimi ve eşleştirilmesinin analiziyle başlamış ve çalışmalarını bu yönde ilerletmiştir. Bunları yaparken, davranışın deneysel analizini kullanmıştır. Analizlerinin sonuçlarıyla çok fazla insanın ilgilendiğini söylemiştir. Aslında ona göre, davranıştaki öğrenmeyi en çok etkileyen faktör, pekiştirecin verilme oranıdır; pekiştireç verme oranı, pekiştirecin ne sıklıkla verileceği anlamına gelir. Pekiştirecin verilme oranının, özellikle güvercin deneylerinde etkili olduğunu söylemiştir. Skinner, pekiştireç aralıklarını kısa tuttuğumuzda, güvercinlerin daha hızlı davrandığını ve daha hızlı öğrenme olduğunu söyler. 1930’da farenin bütün davranışlarının belirlenip belirlenemeyeceğini, ne genişlikte tahmin edilebileceğini, bunların deneysel alanda nasıl kontrol edilebileceğini merak etmiş ve çalışmalarına bu yönde devam etmiştir. “Eğer biz bütün ilgili şartları kontrol edersek, farenin yaptığı her şeyi açıklayabilir miyiz?”
Skinner, çalışmalarını güvercinlerle yapma sebebinin; kolay bulunabilir olmasından, görme kabiliyetlerinin iyi oluşundan, iyi hareket kabiliyetleri olmasından ve hızlı öğrenme yapabilmelerinden kaynaklandığını söylüyor. Edimsel koşullanmayı sağlamak için deney ortamının çok dikkatli oluşturulması gerekir. Deneyi yapan kişi denekle temas etmemelidir, ödülün verildiği yiyecek kabı hayvanın boyunu aşmamalıdır, hayvanın yanıtlarını kaydeden bilgisayar sistemi veya otomatik kayıt cihazı olmalıdır. Sirkadiyen ritim, deneyde oldukça önemlidir; deney her gün aynı saatte başlamalıdır. Skinner, çalışmalarında reaksiyon zamanını da incelemiştir; reaksiyon zamanını, zihinsel işlemlerin hızı olarak açıklar. Reaksiyon zamanı zekâyla doğru orantılıdır ve davranışın ikincil özelliğidir. Deneyde verilen uyarıcıların düzenli bir şekilde kontrol edilmesi gerekmektedir ve hayvana deney ortamında sağ ve ya sol kapıyı kullanmak gibi iki seçenek sunulmamalıdır; çünkü hayvan birini seçtiğinde öbür seçeneğin yani davranışın olma olasılığı çok azdır. Skinner, deneylerinde birden fazla da operan kullanmıştır; birden fazla operan kullandığında, hayvanın motivasyonunda büyük oranda etki olduğunu gözlemlemiştir.
Skinner bu makalesini ölümünden dört yıl önce yazmıştır.
Referans:
Skinner, B. F. (1986). Some thoughts about the future. Journal of experimental analysis of behavior, 45, 229-235.
Makaleyi özetleyen: Büşra Kurt
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder