Yetişkinlik döneminin gelişimi, 18 yaşından ölüme kadar olan zaman dilimini kapsar. Bu uzun gelişim dönemini de teoristler, kendi içinde periyotlara bölmüşlerdir. Örneğin; Erikson’un psikososyal gelişim teorisinde, yetişkinliği, genç yetişkinlik ve orta yaş olarak ayırmıştır. Genç yetişkinlik yirmili yaşları kapsarken, orta yetişkinlik kırklı yaşlar dilimi içinde yer almaktadır. Erikson, teorisinde “bütünlük” duygusunu, yaşlılık zaman diliminde anlatmıştır; diğer teoristler ise bütünlük, kimlik, yakın ilişki ve üretkenlik duygularını yetişkinlik döneminde ele almışlardır. Erikson’un yetişkinlik hakkındaki diğer bir görüşü ise; bu dönem içindeki orta yaşın, en verimli yaş dönemi olmasıdır.
Kadınlardaki Kişilik Gelişiminin Beş Alanı
Bir etki alanı “personality distress” olarak kabul edilir ve yetişkinliğin bütün dönemlerinde önemi büyüktür. Diğer üç alan “identity certainty, generativity, and confident power” olarak ele alınır ve önemi, yetişkinlik dönemi boyunca periyotlar arası değişiklik göstermesidir. Son olarak “concern with aging” alanı önemli bir etkiye sahiptir, yetişkinlik döneminin ilerlemesiyle bu son alanın etkisi daha da insanlar için anlamlı hale gelir. Bu beş alan Erikson ve bazı teoristler tarafından ele alınmış ve yetişkinlik dönemi içinde detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Kimlik gelişimi ilk olarak, Erikson tarafından, ergenlik zaman dilimi arasında ele alınmıştır. Ergenlik döneminde çocuklar, bağımsızlık ve benlik bilinci arayışına girerler. Kişisel arayış sürecinde yeterli düzeyde desteklenen çocuklar; bu evreden güçlü bir benlik bilinci, bağımsızlık ve kontrol hissi edinmiş olarak çıkarlar. Kimlik arayışı içinde olan ergenlerde “identity certainty” erkeklere oranla kadınlarda daha geç ortaya çıkar. Bazı teoristlere göre identity certainty, orta yaş dönemlerinde en üst seviyeye ulaşır. Diğer alanlardan biri olan “generativity” orta yaş özelliği olarak ele alınmıştır. Bu dönem boyunca kariyere ve ailemize odaklanarak hayatlarımızı yapılandırmaya devam ederiz. Bu dönemdeki yetişkinler, yaratıcı ve üretici olarak gelecek kuşakları yetiştirme göreviyle karşı karşıyadırlar. Buradaki üretkenlik; bireylerin kendilerine, ailelerine, topluma faydalı olabilme yeteneği anlamını taşımaktadır. Kadınlar, bu alanı en yoğun olarak yaşadıkları yaş aralığını, ellili yaşlar olarak tanımlamışlardır. Kadınların ifade ettiği bu yaş döneminin aksine çalışmalar “generativity” etki alanının en çok orta yaş olduğunu göstermiştir. Sonrasında Neugarten “confident power” alanı için çalışma yapmıştır. Bu, gelişimin en çok orta yaşta ortaya çıktığını savunmuştur, bunun da yeterlilik ve kendine hakim olma duygularının sonucu olarak ortaya çıktığını belirtmiştir. Son olarak Neugarten, 1968 yılında “concern with aging” hakkında çalışmalar yapmış ve orta yaşla beraber bu konu hakkında endişelerin başladığını belirtmiştir.
Kişiliğin bu beş etkisi “cross-sectional” bir çalışma ile eğitimli kadınlarda ele alınmıştır. Yaş ortalaması 26 olan genç yetişkin, yaş ortalaması 46 olan orta yaş ve yaş ortalaması 66 olan yaşlılarla çalışılmıştır. identity certainty, confident power, concern with aging etkisi; genç yetişkine göre orta yaşta fazla, orta yaşa göre de yaşlılıkta fazla çıkmıştır. Generativity en çok etkisini orta yaş grubunda göstermiştir. Genel olarak her üç grupta da confident power, generativity, concern with aging yaş ilerledikçe etkisini arttırmaktadır, sadece personal distress alanının etkisi yaş ilerledikçe azalmaktadır.
Zucker A.N., Ostrove J.M., Stewart A.J.,(2002). College-Educated Women’s Personality Development in Adulthood:Perceptions and Age Differences. American Psychological Association.17, 236-244.
Makaleyi İngilizceden tercüme eden ve özetleyen: BETÜL UZUN
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder