Benlik psikolojisi Heinz Kohut tarafından geliştirilmiş ve günümüzde psikanalitik teorinin merkezlerinden bir tanesi olarak kabul edilmiştir. Psikanalitik teori hem klinik görüşme ve terapi için bir model hem de gelişimsel modeli içeren geniş kapsamlı bir teoridir. Bu teorinin kalbi benliğe uzanır.
Kohut’a göre benlik, kişinin psikolojik olarak yaratılışının temelini oluşturur. Benlik; duyguyu, hissetmeyi ve düşünmeyi içerir aynı zamanda insanın kendisine ve dünyaya karşı olan tutumudur. Benlik, ruhsal bozukluğun gelişimi kadar sağlıklı kişiliği ve olgunlaşmış bir gelişimi de açıklar. Benlik psikolojisinde Kohut narsisizm üzerine durmuş bunun patolojik veya savunmacı durumdan ziyade normal bir gelişimsel Fenomen olduğunu söylemiştir. Sağlıklı narsistik gelişim, kişiyi potansiyelini gerçekleştirmeye teşvik eder ve kimliğin duygusunu, değerini, anlamını ve kalıcılığını temin eder. Aynı zamanda uyumlu bir benlik yapısını sağlamlaştırır. Gelişimin narsistik çizgisi yaşamın en başından beri aktiftir. Bu gelişimsel yol bebeklikten başlar ve kişinin şahsi deneyimlerine yol gösterir. Hatta bebeklerin kendilerini ifade etmeleri için haz duydukları ihtiyaçlara enerji sarf etmelerini sağlar.
Benlik psikolojisinde sağlıklı ve tutarlı bir benlik yapısının oluşması için çocuğun benlik nesne ihtiyaçlarını ailesinin tatmin etmesi gerekmektedir bunlar; muhteşemlik, idealleştirme ve bağlanabilirliktir. Kohut, bu üçü arasında gelişimsel bir bozukluk olduğunda benliğin bozulacağını söylemiştir. O, benliğin bozulması ile benlik nesne ihtiyaçlarını tedarik etmek için yapılan kaçınmanın veya bu ihtiyaçları arzulamanın ilişkili olduğunu söylemiştir. Benliğin bozulması kendilik uyumunun olmayışına neden olur ve insan, kendi duygularının devam etmesi konusunda ciddi olarak şüphe duyar,bu durum zedelenebilir bir benlik saygısına neden olur.
Kohut’a göre kişi, çocuklukta kendi benlik nesnesinin zarara uğramasından dolayı yetişkin olduğunda benlik nesnesini başka yollarla arar veya bu ihtiyaçlardan kaçınır. Örneğin,benliği zedelenen kişi diğer insanlara kaygılı bir şekilde bağlanır veya insanlara bağlanmaktan kaçınır, diğerleriyle travmatik bir ilişki içersinde olur.
Benlik psikolojisi ve bağlılık teorisi arasındaki ilişki hakkında çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Çalışmanın amacı kişinin benlik nesne ihtiyaçlarına yaklaşımını ve ondan kaçınmasını değerlendirmektir. Benlik nesne ihtiyaçları envanteri geliştirilmiştir. Envanter’de Kohut’un benliğin üç aksisi olan muhteşemlik, idealleştirme ve ilişkisellik teorisiyle bağlantı kurulmuştur. Katılımcılar 372 İsrailli üniversite öğrencileridir. Katılımcılara insan motivasyonu üzerine çalışmaya katılacakları söylenmiş ve onlardan envanteri tamamlamaları istenmiştir. Her bir madde benlik nesne ihtiyaçlarını (idealleştirme, yansıtma ve ilişkisellik) içerir. Envanter, Kohut’un benlik nesne ihtiyaçları kavramına yakındır.
İlk aşama 118 maddeden oluşur. Bu maddeler, kişinin benlik nesneye olan özlemi kadar benlik nesne ihtiyaçlarından da kaçındığını yansıtır. Daha sonra psikologlar maddeleri 38’e indirmişlerdir. Bu çalışma beş önemli faktörü açıklar. Birinci faktör, yakın ilişkiye olan özlem, ikinci faktör benlik nesne ihtiyaçlarından idealleştirme ve yakınlaşmadan kaçınma, üçüncü faktör, idealleştirecek kişilere ihtiyaç, dördüncü faktör onaylanmaya duyulan ihtiyaç, son olarak da beşinci faktör onaylanma ihtiyacı duymayan insanları değerlendirmiştir.
Çalışmanın sonucunda kişinin üstünlük puanının, önemli ölçüde onaylanmayı arzulamak ve onaylanmaktan kaçınmakla ilişkili olduğu ortaya çıkmıştır.Kişinin hedefindeki kararsızlık puanın yüksek olması önemli ölçüde idealleştirdiği bir kişinin olmamasından kaynaklandığı belirlenmiştir. İlişkisizlik puanını da yakınlık kurmayı arzulamakla ve bundan kaçınmayla ilişkilendirilmiştir. Aynı zamanda bu envanter, Kohut’un üç tane olan benlik aksisleriyle değerlendirilmiştir. Çocukluğunda onaylanmamış katılımcılar, görkemli benlik problemleriyle ilişkilendirilmiştir. Hayatında idealleştirdiği kişi olmayanların, idealleştirmede problemleri olduğu ortaya çıkmıştır. Yakın ilişki kuramayan kişilerin de bağlılık problemlerinin olduğu belirlenmiştir.
Sonuç olarak bütün bu bulgular Kohut’un benlik nesne ihtiyaçları kavramını desteklemiştir. Bu envanter Kohut’un düşüncelerini açıklamak için yeterlidir.
Erez Banai, PhD, and Mario Mikulincer, PhD, Department of Psychology, Bar-Ilan University, Ramat Gan, Israel; Phillip R. Shaver, PhD, Department of Psychology, University of California,Davis.
Makaleyi İngilizceden tercüme eden ve özetleyen: BETÜL DEMİRTAŞ
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder